Sort by
Sort by

De eiwittransitie in beeld: van dierlijk naar plantaardig

De eiwittransitie staat hoog op de agenda! Voor een duurzamer voedingspatroon is de shift naar meer plantaardig van groot belang. Het grootste aandeel eiwitten is vandaag echter nog van dierlijke oorsprong, we geven een overzicht.

Het planetaire gezondheidsbord, dat werd opgesteld door EAT-Lancet in 2019, is duidelijk: om mens en planeet te verzoenen is er een belangrijke rol weggelegd voor plantaardige voedingsmiddelen. Alleen een shift in onze voedingsinname en een eiwittransitie kan zekerheid bieden op lange termijn, zodat de groeiende bevolking in 2050 ook nog voldoende voedzaam voedsel ter beschikking heeft.

Consommation légumes vs viandes
eatlancet

« Een voedingspatroon rijk aan plantaardige voedingsmiddelen en met minder voeding van dierlijke oorsprong zal de gezondheid van de mens ondersteunen en milieuvoordelen met zich meebrengen. »

 

Eat-Lancet Commissie

Daarnaast hamert ook de Food Based Dietary Guidelines voor de Belgische volwassen bevolking (uitgebracht in 2019) op het eten van meer plantaardige voeding. Voor de opstelling van deze recentste aanbevelingen werden de risicofactoren uit onze voedingsinname blootgelegd. Hieruit blijkt dat we in België de grootste gezondheidswinst zouden halen uit het eten van meer plantaardige voedingsmiddelen. De prioriteiten zijn, in dalende volgorde van belangrijkheid: volkoren granen, groenten en fruit, peulvruchten, noten en zaden.

Te hoge consumptie met groot aandeel dierlijke eiwitten

De talrijke wetenschappelijke onderzoeken en de voedingsaanbevelingen wijzen in dezelfde richting en promoten de inname van meer plantaardige voedingsmiddelen met een daling van het aantal dierlijke voedingsmiddelen. De eiwittransitie is hierbij een belangrijk en veel gediscuteerd fenomeen. Waar staan we vandaag?

Een eerste waarneming is dat de gemiddelde Belg (3-64 jaar) een hogere eiwitinname heeft dan aanbevolen (79 g/dag), zo werd duidelijk uit de laatste voedselconsumptiepeiling. Van de totale eiwitinname vertegenwoordigen plantaardige voedingsmiddelen slechts 26%, waarvan 21% graan en graanproducten.

De belangrijkste eiwitbronnen in de voeding zijn deze uit de categorie vlees, vis, eieren en vervangproducten. Met een bijzonder lage inname plantaardige vervangproducten (gemiddeld 4 g/dag). Hiermee bevindt 95% van de bevolking zich overigens onder de aanbevolen hoeveelheid plantaardige vervangproducten voor deze categorie voedingsmiddelen (1 keer per week). Bijna 20% gaf zelfs aan nooit plantaardige vervangproducten te eten.

infographie
population belge proteine
  • Gemiddeld eet de Belg

    Gemiddeld eet de Belg 145 gram vlees, vis, eieren en vervangproducten per dag

    111 gram vlees en vleesbereidingen
    23 gram vis, visbereidingen en schaaldieren
    10 gram eieren
    4 gram plantaardige vervangproducten

De eiwitkwaliteit in deze eiwittransitie

De gemiddelde eiwitconsumptie van de Belg, al kan deze licht aangepast zijn sinds de laatste voedselconsumptiepeiling van 2016, bevestigt de belangrijke rol van de eiwittransitie. De gemiddelde eiwitinname ligt hoger dan de aanbevelingen en het aandeel plantaardige eiwitten is laag. De eiwittransitie zal dit evenwicht herstellen door de inname van dierlijke eiwitten te verminderen en plaats te maken voor meer plantaardige eiwitbronnen.

Om dit concreet te maken werd de Green Deal opgericht. Verschillende instituten en bedrijven, waaronder Nestlé, werken samen om eenzelfde doel te bereiken: de eiwitconsumptie in Vlaanderen herstellen met een betere verhouding dierlijk/plantaardig eiwitbronnen tegen 2030, zijnde 40/60%.

Toch kunnen eiwitbronnen wat betreft de kwantiteit en de kwaliteit van de eiwitten sterk van elkaar verschillen. Om het organisme optimaal te ondersteunen zijn beide factoren van belang. Een voedingsinname met grote hoeveelheden eiwitten van mindere kwaliteit kan wellicht leiden tot een tekort, en omgekeerd ook. De kwantiteit geeft de hoeveelheid eiwitten weer, terwijl de kwaliteit afhankelijk is van twee factoren:

  • De biologische beschikbaarheid, de verteerbaarheid van de eiwitten
  • Het limiterende aminozuur

De kwaliteit van eiwitten wordt meestal uitgedrukt in PDCAAS. Melk, eieren en soja hebben een PDCAAS-score van 100%. Ze bevatten alle essentiële aminozuren in voldoende mate en de biologische beschikbaarheid van de eiwitten is optimaal. Aangezien plantaardige eiwitbronnen vaker een lagere PDCAAS-score hebben, luidt de aanbeveling voor vegetariërs om 20% meer eiwitten in te nemen en voor veganisten om 30% meer eiwitten in te nemen.

Wanneer af en toe dierlijke door plantaardige producten worden vervangen is er, gezien de hogere eiwitconsumptie van de Belg, niet onmiddellijk een risico op een eiwittekort. Aandacht voor de diversiteit en variatie van de eiwitbronnen is weliswaar van belang voor een optimale eiwittransitie, zeker wanneer de plantaardige bronnen de bovenhand krijgen. Producten met een limiterend aminozuur kunnen dan vervolledigd worden door producten met andere limiterende aminozuren om te voldoen aan de aminozuurbehoefte.

combinaison vegetarienne

Om op een hoger niveau actie te nemen werd in Vlaanderen de eiwitstrategie 2021-2030 opgesteld voor de promotie van lokale, duurzame en gezonde eiwitten van productie tot consumptie. Enerzijds wil men de traditionele eiwitbronnen verduurzamen en anderzijds het eiwitaanbod diversifiëren om zo tot een eiwittransitie te komen met een duurzaam resultaat.